Геморрой - тўғри ичак соҳасидаги томирларнинг патологик кенгайиши кенгайиши ва шишиши натижасида юзага келадиган касаллик. У ички (тўғри ичак бўшлиғида) ёки ташқи (орқа чиқарув тешиги соҳасида) бўлиши мумкин. Бу ҳолат бир қатор омиллар таъсирида ривожланади, уларнинг ҳар бири вена қон босимини ошириб юборади.
Асосий сабаблар:
- Сурункали қабзият ва кучли кучаниш
Дефекация пайтидаги зўриқиш тўғри ичак веналаридаги босимнинг ошишига олиб келадиган асосий сабаблардан биридир. Бу ҳолат веналарнинг чўзилиши ва яллиғланишини келтириб чиқаради. - Камҳаракат ҳаёт тарзи
Узоқ вақт бир жойда ўтириб ишлаш, айниқса офис ходимлари, ҳайдовчилар ва кассирлар учун, веналардаги қон оқимини ёмонлаштиради. - Ҳомиладорлик ва туғруқ
Қорин бўшлиғидаги босимнинг ошиши ва гормонал ўзгаришлар қон томирлар тонусининг пасайишига сабаб бўлади. Кўплаб аёллар айнан шу даврда геморрой касаллигига чалинишади. - Ортиқча вазн ёки семириш
Ортиқча вазн кичик чаноқ веналарига босимни ошириб, қон айланишини ёмонлаштиради. - Нотўғри овқатланиш
Толали (клетчатка) моддаларнинг етишмаслиги, ёғли ва аччиқ овқатларни ҳаддан ташқари истеъмол қилиш, шунингдек спиртли ичимликлар ич қотиши ва ичак таъсирланишини келтириб чиқаради. - Ирсият ва вена деворининг заифлиги
Оилада геморрой касаллиги мавжуд бўлса, қон томир тўқималарининг туғма заифлиги туфайли бу касалликка чалиниш хавфи юқорироқ бўлади. - Оғир юк кўтариш
Доимий жисмоний зўриқиш, айниқса кучланиш билан, кичик чаноқ қон томирларининг ҳаддан ташқари юкланишига олиб келади.
Асосий аломатлари:
- Оғриқ ва ноқулайлик
- Қичиш ва куйиш ҳисси
- Дефекация пайтида қон кетиши
- Тугунларнинг тушиши (ички шаклларда)
Геморроининг консерватив даволаниши: жарроҳликсиз енгиллик
I-II даражали бавосил (геморрой) касаллигида беморларнинг аксариятига консерватив даволаш усули мос келади. Бу усулнинг мақсади касаллик аломатларини бартараф этиш, яллиғланишни камайтириш ва асоратларнинг олдини олишдан иборат..
Парҳез ва турмуш тарзи
Биринчи навбатда, ичак ҳаракатини тартибга солиш ва қорин бўшлиғидаги босимни камайтириш учун овқатланиш тартибига ва жисмоний фаолликка эътибор қаратиш тавсия этилади.
- Толали моддалар: нажасни тартибга солиш учун сабзавотлар, кепак ва кўкатлар каби толали моддаларни кўпроқ истеъмол қилиш
- Кўп сув ичиш: кунига камида 1,5-2 литр ичиш керак
- Спиртли ичимликлар, аччиқ ва ёғли овқатларни истеъмолдан чиқариш
- Мўътадил фаоллик: сайр қилиш, йога билан шуғулланиш, Кегел машқларини бажариш
Илгари биз мавзуси ҳақида ёзган эдик Геморройда нима қилиш мумкин эмас?
Венотониклар (флеботроп дори воситалари)
Венотоник дори воситалари бевосита геморроидал тугунларга таъсир кўрсатиб, уларнинг ҳажмини камайтиради, қон оқимини тезлаштиради ва яллиғланишни бартараф этади. Шифокорлар томонидан тизимли венотоник Детралекс эътироф этилган. [1] Детралекс бавосил аломатларига қарши курашишда, жумладан оғриқ, қичишиш ва қон кетишини бартараф этишда ёрдам беради. [3,4,5].
Геморройнинг ўткир шаклида Детралекс 1000 мг 1 таблеткани кунига 3 маҳал 4 кун давомида, кейин эрталаб ва кечқурун 1 таблеткадан 2 кун давомида қабул қилиш тавсия этилади. [2]
Геморройнинг сурункали шаклида Детралекс 1000 мг бутун даволаш курси давомида кунига 1 таблеткадан буюрилади [2], унинг давомийлиги шифокор томонидан белгиланади.
Диосмин/гесперидин Детралекс) Cochrane томонидан 2005 йилда ўтказилган тизимли таҳлил диосмин ва унинг аналогларининг геморрой оғриғини, қон кетишини ҳамда касалликнинг қўзиш тез-тезлигини камайтиришини тасдиқлади [6].
Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, венотониклар, айниқса маҳаллий дори воситалари билан биргаликда қўлланилганда, касалликнинг қайта юзага чиқиш хавфини сезиларли даражада камайтиради.
Маҳаллий воситалар (шамчалар, малҳамлар, кремлар)
- Релифайниқса ташқи тугунларда қичишиш, яллиғланиш ва шишни камайтиради
- Натальсид: юмшоқ даволовчи таъсирга эга бўлган натрий алгинат асосидаги шамлар
- Проктозан, Ауробин: антисептик ва оғриқ қолдирувчи таъсирга эга комбинацияланган дори воситалари
- Гепатромбин Г: микросиркулятсияни яхшилайди, тугунларда тромбоз хавфини пасайтиради
Маҳаллий дори воситалари мунтазам равишда 3-5 кун давомида қўлланилганда, беморнинг аҳволи анча енгиллашади.
Яллиғланишга қарши ва оғриқ қолдирувчи дори воситалари
- Ўткир оғриқ пайтида ибупрофен ёки парацетамолни қисқа муддат давомида қабул қилиш мумкин.
- Кучли яллиғланиш ҳолатида кортикостероидли шамчаларнинг қисқа курсини (шифокор тавсияси асосида) қўллаш мумкин.
Ўтириш ванналари
- Илиқ (37–40 °C) ванна қилиб унда 10–20 дақиқа ўтириш тавсия этилади
- Унга мойчечак, тирноқгул дамламаси ёки кучсиз концентрацияли марганцовка қўшиш мумкин
- Бундай муолажалар қон айланишини яхшилайди, мушак таранглигини йўқотади ва оғриқни қолдиради
Фақат шифокор текширувдан сўнг геморрой босқичини, бошқа асоратлар мавжудлигини аниқлаши ва энг мос даволаш усулини буюриши мумкин.
Энг кўп бериладиган саволлар
1. Геморройни бутунлай даволаб бўладими?
Консерватив усуллар узоқ муддатли енгиллик бера-да, касаллик қайта юзага келганда муолажалар ёки жарроҳлик амалиёти зарур бўлади.
2. Қайси бири кўпроқ натижа беради — шамлар ёки малҳамлар?
Ички тугунларда шамлар, ташқи тугунларда эса малҳамлар яхшироқ таъсир кўрсатади. Венотониклар билан биргаликда қўлланиладиган комплекс даволаш усуллари энг самарали ҳисобланади.
3. Геморройга қарши қандай дори воситалари рецептсиз сотилади?
Детралекс, Релиф, Натальсид.
4. Халқ табобати ёки дорихона дори-дармонлари - қайси бири яхшироқ?
Геморрой даволашда дорихона дори-дармонларига афзаллик бериш лозим, чунки улар аниқ мақсадлар учун ишлаб чиқилган ва синовдан ўтказилган. Халқ табобати воситалари эса камроқ самарали ва ҳатто хавфли бўлиши мумкин. Энг мақбул даволаш усулини танлаш учун, у дорихона дори-дармонлари ёки айрим ҳолларда ёрдамчи сифатида қўлланиладиган халқ табобати бўладими, шифокор билан маслаҳатлашиш муҳим аҳамиятга эга.
5. Қандай ҳолларда жарроҳлик амалиёти зарур бўлади?
III-IV босқичга, консерватив даволаш натижа бермаган ҳолларда ёки асоратлар юзага келганда.
Ушбу маълумотлар мутахассис маслаҳати ўрнини босмайди.
1. Клиник тавсиялар. Колопроктология.. — М.: ГЭОТАР- Медиа, 2015 г. — 528 с
2. Инструкция по медицинскому применению препарата Детралекс
3. Коспит М., Двойное слепое плацебо-контролируемое исследование клинической активности и безопасности Детралекса 500 мг при лечении острого геморроя. Ангиология (Angiology) 1994; 45 (6-Part 2): 566-573
4. Мисра М. Рандомизированное клиническое исследование эффективности микронизированной флавоноидной фракции в остановки кровотечения у пациентов с геморроем, Хирургия (SURG), 2000; 87 (7): 868-872
5. Благодарный Л. А. «Комбинированная фармакотерапия — залог успешного лечения острого и хронического геморроя». Consilium Medicum. Хирургия; 2014 (2), 70 бет.
6. Alonso-Coello P, et al. Phlebotonics for hemorrhoids. Cochrane Database Syst Rev. 2005;(2):CD004322. DOI:10.1002/14651858.CD004322.pub2
