Ретикуляр варикоз бу ўрта калибрли (1-3 мм) тери ости веналарининг кенгайиши билан характерланадиган сурункали веноз етишмовчилигининг бир шакли. Бундай веналар тери остида кўкимтир-яшил эгри-бугри чизиқлар кўринишида намоён бўлади. Касаллик кўпроқ аёлларда аниқланади ва одатда косметик ноқулайлик ҳамда жисмоний белгилар билан бирга кечади.
Шакли (кўриниши) ва хусусиятлари
Ретикуляр варикоз кўпинча веноз бузилишларнинг бошқа кўринишлари билан адаштирилади, аммо у ўзининг клиник кўринишига эга:
- Шакли одатда бу сонлар, тизза ости чуқурчаси, болдирнинг орқа ва ички юзасида жойлашган тўрсимон, тўлқинсимон вена томирлари тармоғидир.
- Ранги — кўкимтир-яшил ёки тўқ кўк.
- Фарқланади қон томир юлдузчаларидан - юлдузчалар (телеангиектазиялар) юза қисмидаги капиллярлар (1 мм гача) бўлиб, кўпинча қизил ёки бинафша рангда ҳамда «ўргимчак» ёки «қор учқуни» шаклида бўлади.
- Фарқланади вена томирларининг варикоз кенгайишидан - варикозда веналар каттароқ, эгри-бугри, бўртиб чиққан ва тери устида жойлашган бўлади, кўпинча қон оқимининг сезиларли бузилиши, шишлар, оғриқлар ва яллиғланишлар билан кечади.
Манба:: Eberhardt RT, Raffetto JD. Chronic Venous Insufficiency. Circulation. 2014.
Оёқлардаги ретикуляр варикоз аломатлари
Бошланғич босқичда аломатлар суст ифодаланган бўлиши мумкин. Беморлар кўпинча қуйидагиларни қайд этадилар:
- Тери остида томирларнинг визуал кўриниб туриши.
- Кечқурунга келиб оёқларда оғирлик сезилиши.
- Ачишиш ва санчиш ҳолатини ҳис қилиш.
- Узоқ вақт тик тургандан сўнг тўпиқларнинг шишиши.
- Тунда болдир мушакларининг тортишиши.
- Иссиқ об-ҳавода ноқулайликнинг кучайиши.
Диагностика
Диагностика қуйидагиларни ўз ичига олади:
- Флеболог кўригидан ўтиш.
- УЗДС (ультратовуш дуплекс сканерлаш) - веноз рефлюкс, тромбоз мавжудлигини аниқлайди, клапанларнинг ўтказувчанлиги ва ишлашини баҳолайди.
Манба: Gloviczki P. et al. Clinical practice guidelines of the Society for Vascular Surgery and the American Venous Forum. J Vasc Surg. 2011.
Ретикуляр варикозни даволаш
Дастлабки босқичларда қуйидагиларга йўналтирилган консерватив усуллармажмуаси қўлланилади:
- Вена қон оқимини яхшилаш.
- Вена тонусини ошириш.
- Аломатлар (шиш, чарчоқ, оғирлик)ни камайтириш.
- Сурункали вена етишмовчилиги ривожланишининг олдини олиш.
Компрессион даволаш
- 1-2 даражали компрессион гольфлар, пайпоқлар ёки колготкалардан фойдаланилади.
- Касалликнинг дастлабки белгилари пайдо бўлганда ва склеротерапия муолажаларидан кейин тавсия этилади.
Дори-дармон билан даволаш
Венотониклар (венопротекторлар): диосмин - ТМФФ (масалан, Детралекс) веноз тонусни ва микроциркуляцияни яхшилаши, натижада оёқлардаги оғирлик, шиш ва ноқулайликни самарали камайтиришга эришилиши исботланган).
Эссин (от каштани уруғларидан олинган таркибий қисм), рутозидлар (масалан, Троксерутин, Антистакс).
Ушбу дори воситалари микроциркуляцияни яхшилайди, қон томирларининг ўтказувчанлигини пасайтиради ва яллиғланишни камайтиради.
Манба:: Eberhardt RT, Raffetto JD. Chronic Venous Insufficiency. Circulation. 2014.
Склеротерапия.
- Венага склерозловчи (кўпикли ёки суюқ) эритма юбориш.
- Кучли ифодаланган қон томирлари тармоғи ва ретикуляр веналарнинг кенгайиши ҳолатида қўлланилади.
Склеротерапия ҳақида батафсил маълумотни ушбу мақолада олишингиз мумкин.
Касалликнинг олдини олиш
Ретикуляр варикознинг ривожланиши ёки зўрайишининг олдини олишда қуйидагилар ёрдам беради:
- Тана вазнини меъёрида ушлаб туриш
- Мунтазам жисмоний машқлар бажариш (сузиш, пиёда юриш, велосипедда ҳаракатланиш).
- Узоқ вақт тик туриш ёки ўтиришдан қочиш.
- Массаж, контрастли душ қабул қилиш
- Қулай ва паст пошнали пойабзал кийиш
- Шифокорнинг тавсиясига кўра профилактик курсларда вена тонусини оширувчи дори воситаларини қўллаш.
Манба: Zaniewski M, Simka M. Biophysics of venous return. Rev Recent Clin Trials. 2012.
Хулоса
Ретикуляр варикоз фақатгина косметик муаммо эмас, балки вена қон айланишининг бузилиши эҳтимолидан дарак берувчи белги ҳисобланади. Флебологга ўз вақтида мурожаат қилиш, аниқ ташхис қўйиш ва ҳар бир беморга мос равишда танланган даволаш усуллари касаллик аломатларини самарали назорат қилиш ва ҳаёт сифатини яхшилаш имконини беради. Касалликнинг дастлабки босқичларида венотониклар, компрессион трикотаж ва склеротерапия муваффақиятли қўлланилади.
Ушбу маълумотлар мутахассис маслаҳати ўрнини босмайди.
- Eberhardt RT, Raffetto JD. Chronic Venous Insufficiency. Circulation. 2014;130(4):333–346.
https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/circulationaha.113.006898 - Zaniewski M, Simka M. Biophysics of venous return from the brain. Rev Recent Clin Trials. 2012;7(2):88–92.
- Gloviczki P. et al. The care of patients with varicose veins and chronic venous diseases. J Vasc Surg. 2011;53(5 Suppl):2S–48S.
